Hadi gelin size 2025’de neler olacak biraz ondan bahsedeyim. Sallama lan dediğinizi duyar gibiyim ama belgelerle konuşuyorum. IEEE Bilgisayar Grubu oturmuş 57 uzmana 2025 yılında neler bekliyorsunuz diye sormuş. Daha sonra bu kişilere en çok oy alan 22 başlığın ne derece ulaşılabilir olduğunu ve yapılırsa insanlığı ne kadar etkiler diye sormuşlar. 6 kıta 17 ülkeden ama çoğunlukla Amerikadan bilim insanlarının yorumlarına göre 2025’de bizi neler karşılıyor hadi bakalım.
Öncelikle biz bu rapordan ne çıkartmayı hedefliyoruz? Sonuçta biz kendi küçük dünyalarımızda ve kendi küçük çapımızda işler yapabildiğimiz için buradan 2025 yılı içinde hangi konulara bakmalıyız biraz onu anlamaya çalışacağız. Yoksa bilgi merkezlerinin altında nükleer santral yapılacak olması bizi çok fazla etkilemiyor. Onun için kendi çapımızdaki konulara bakacağız.
Ben bu raporu incelerken hep yazılıma yeni başlamış, kariyerinin başındaki yazılımcılar ve öğrencileri düşündüm. Buradan onlara ne gibi tavsiyeler çıkar diye baktım. Onun için hedef kitlem o kişiler olacak. Raporu çok beğendiyseniz ve indirip tamamını okumak isterseniz ücretsiz indirebileceğiniz bir link de bırakıcam. Yaklaşık 50 sayfalık bir rapor. Okuması kolay ve keyifli.
Raporun telif haklarını çözemediğim için raporun ekran görüntülerini çok fazla kullanmayacağım ama dediğim gibi raporu indirip bakabilirsiniz.
2025 yılı içinde en olabilecek 2 tane konu var. Bunlardan biri kimsenin şaşırmayacağı gibi yeni yapay zeki modelleri yayınlanmaya devam edecek. Yeni modeller çıkacak ama rapor diyor ki büyük modellerden çok küçük modellere bakın. Artık çok işlevsel küçük modeller çıkacak ve bu modelleri işlere özel olarak özelleştireceğiz. Yeni model yapmak yerine fine tune denilen, hani benim gibi yaşlıların bileceği çevirmeli radyolardaki kanalı çok hassas olarak ayarlama işi vardı ya, onun yapay zeka için olanı. Yani aynştaynı alıp badana ustası yapmak yerine git orta okul mezunu bir yapay zeka bul ve onu badana ustası yap diyor. Ama bunu yaparken de yetenekli birini bul diyor. Yani 2025 küçük LLM’lerin ve konuya özelleştirilmiş modellerin yılı olacak. Siz de birşey yapacaksanız büyük modeller yerine küçük modellerle çalışın diyor.
Gençlere tavsiyeler şu şekilde;
– Yazıdan bilgisayar sorunlarını çözecek sistemler geliştirin
– Tavsiyeler için LLM’ler kullanın
– Özelleştirilmiş amaçlar için ince ayar yapacağınız küçük modeller üzerinde çalışın
– Bilgi güvenliğini dert eden şirketler için offline çözümler geliştirin
2025 içinde olması çok muhtemel ikinci konu ise dronların artık benimsenip daha çok işte kullanılması olacak. Bunun olması için piyasa hazır, alt yapı hazır ve bu sene içinde dronları daha çok görmeye başlayacağız diyor. Bir de Drona-as-a-Service yani drone kiralama veya dronları servis olarak kullanma gibi şeyler göreceğiz diyor. Hemen aklınıza amazonun paket dağıtması gelmesin bir sürü fırsat var bu konuda. Mesela haritalama işlerini dronların uçtuğu seviyede yapmak harita şirketlerine çok avantaj getirecek. Arama kurtarma işlerininde de fırsatlar var. Savaşlardan, taşımacılığa veya tarımda da dronelar kullanılacak.
Gençlere tavsiyeler şu şekilde; (Bir drone’a erişiminiz varsa ve kod ile yönetebiliyorsanız.)
– Drone hareket algoritmalarına bakabilirsiniz
– Boyut, ağırlık ve güç tüketimini optimize etmeye bakabilirsiniz
– Otomatik dikey kalkış ve iniş teknolojilerine bakabilirsiniz.
– Tam otomatik drone yönetimi olabilir.
– Taşımacılıktaki son adım en pahalı teslimat adımıymış bunun üzerine çözümler geliştirebilirsiniz
– Askeri çözümler veya arama kurtarma ile ilgili çözümler de fırsat alanları olabilir.
Herkesin bir drone’u yok biliyorum ama üniversitelerin bu konularda çalışması ve ilgilenen kişilere bu imkanları sağlaması lazım. Var mı böyle okullar yorum yazın umut bulalım.
İlk konuyla benzer bir şekilde son zamanlarda herkesin dilinde olan Yapay zeka Ajanları ve Acentik Yapay Zekalar. Kısaca 2025’de heryer ajan olacak. Aslında Yapay Zeka Acentası demek belki daha doğru olur. Çünkü artık küçük işletmeler gibi küçük yapay zekalar olacak ve sadece bir işe bakacaklar. Mesela Şubat ayında ucuz bir tatil yapmak istiyorsun. Bir Acenta senin daha önceki bilgilerinden senin gidebileceğin yerlerin listesini ve özelliklerini çıkartacak. Başka bir acenta o dönemdeki gidilebilecek yerleri çıkartacak. Sonra başkası ucak biletlerine bakacak, bir diğeri acaba senin dediğin tarihten 1 hafta sonra veya 1 hafta önce nasıl olurdu diye bakacak. Diğeri senin izinlerin var mı diye bakacak. Diğeri eşinin izinlerine bakacak. Bi tanesi bankada paran var mı diye bakacak falan filan. En son bütün bilgileri alıp değerlendiren son acenta seni arayıp kardeş bunlar bunlar var ama seni sapancaya gönderelim 2 gün kaplıcada tatil yap. Istersen hemen herşeyi yapayım diyecek. He dersen oteli, ulaşımı, izinleri, turlar falan ayarlayıp sana mesaj atacak.
İşte tüm bunları yapmak için 50 tane yapay zeki ajanı veye acentasına ihtiyaç var. Bunların kullanacakları servislerin yazılması, bilgilerin yapay zekanın anlayabileceği şekilde verilmesi falan derken 50 fırınlık iş var. Bence bu konuyu es geçmeyin. Burada ekmek var.
Gençlere tavsiyeler;
– Yapay Zeka ajanlarını araştırın ve yazın. Metin alacak iş yapacak.
– Bazı işler bu sayede daha hızlı yapılacak. Günlük işlerinizde neleri ajanlara verebilirsiniz düşünün.
– Küçük şirketlerin eleman almadan büyümesini sağlayacak. Bu size yaramadı.
– Dediğim gibi yeni iş fırsatları çıkartacak
– Eğitim alanında ajanlar daha özelleştirilmiş eğitimler verme konusunda fırsat olabilir.
– Bu işe kafa yorun 57 uzman yanılıyor olamaz. (olabilir)
Şimdi bundan sonrası bizi aşar ama hızlıca bahsedeyim;
Yapay zeka ile geliştirilen robotları daha çok görmeye başlayacağız.
Giyilebilir teknolojiler yani akıllı saatler, yüzükler, bileklikler daha akıllı olacak. Daha çok sensörleri olacak ve hastalıkları önceden teşhis etmede falan kullanılacak.
Enerji üretimi, dağıtımı ve etkili kullanımı daha önemli olacak. Özellikle yapay zeka gibi çok elektrik tüketen sistemleri daha çok kullandıkça elektrik tüketimi daha büyük sorun olacak. Onun için yazdığınız kodların enerji tüketimi de bir kriter olacak. Kod inceleme işlerinde daha az enerji kullanan metodlara bakılacak.
Yapay zeka sanal gözlükler gibi arttırılmış yapay zeka sistemleri daha çok hayatımıza girecek. Zaten cep telefonlarında akıllı asistanlar var ve artık gözlükler, lensler, kulaklıklar, kameralar falan yapay zeka ile entegre olacak.
Sürücüsüz arabalar da 2025’de daha çok göreceğimiz bir başka gelişme. Burada kendi arabanızdan bahsetmiyorum. Öncelikle havaalanları, fabrikalar, depolar gibi çok göz önünde olmayan yerlerde bu araçlar kullanılacak. Sonra ticari tırlar otobanda falan sürücüsüz gidecek. En son bizim araçlar sürücüsüz olacak ama onu 2025’de beklemeyin. Belki bir kademe iyileşme olur ama yolda film izlemek için biraz daha vakit var.
Tarımda yapay zeka uygulamaları olacak demişler. Bizde yapay zekayı geçtim, hesap makinesi kullanmıyorlar gibi. Kullansalar bu kadar kimyasal ilaç kullanmazlardı herhalde. Dünya ekimi biçimi bile yapay zeka ile yapacak biz halen pestesit miktarı ile uğraşıyoruz. Neyse.
Sürücüsüz araçlar için gelişmiş güvenlik protokolleri ve çerçeveleri. Bu sayede sürücüsüz araçların bizlere ulaşması için atılması gereken adımların daha net belirlenmesi gerekiyor. 2025 bu adımları atmak için doğru bir yıl olabilir. Bu standartlar belirlenirse tüm araçlar aynı sistemleri kullanabilir ve birbirleri ile uyumlu çalışabilirler.
Yapay zeka ile yeni ilaçların keşfedilmesi insanlık için çok etkili olacak ama 2025 yılı için çok büyük beklenti içinde olmayın derim ben. İlaçlar geliştiriliyor ama çok pahalı oluyor. Sigorta şirketleri ilaçları karşılamıyor. Yeni ilaç olması bir yana, bunların daha erişilebilir olması lazım. Yapay zekalar araştırma aşamasını daha ucuza getirebilirse belki ilaçlar da ucuzlar. Umut dünyası göreceğiz bakalım.
Yine benzer bir konu da yapay zeka ile tıbbi teşhis koyma işi. Bu sene içinde olması düşük bir ihtimal ama yavaş yavaş ilerliyor. Küçük ve özelleştirilmiş yapay zeka modelleri geliştikçe bu konu da adım adım hayatımıza girecek gibi. Bu konuda hasta bilgilerinin merkezi bir yerden erişilebilir olması, kompleks dataların toplanması gibi konulardan bahsediliyor. Panelcileri görev başına çağırıyorum madem dataları çaldınız, bir model eğitin bilgiler işe yarasın.
Bunun neden düşük olasılık demişler bilmiyorum ama siber savaşlarda yapay zeka kullanımı 2025’in konuları içinde. Hem saldırı hem de savunma için özelleştirilmiş yapay zekaları daha çok görmeye başlayacağız gibi.
2025 enerji yılı olacak gibi. Bu yıl daha verimli enerji kullanma, daha verimli enerji üretmenin yanı sıra yeni pil teknolojilerinin de yılı olabilir. Çabuk şarj olan, uzun süre dayanan, daha güvenli ve çevre dostu pillerin artık çıkması lazım. 2025 için düşük bir olasılık demişler ama çalışmalar hızla devam edecek gibi. Özellikle elektrikli arabalar için pil geliştirmek çok önemli. Çin’e bağımlı olmadan pil üretmek önemli olacak. Bakalım ne kadarı gerçekleşir göreceğiz. Yine bu yıl içinde data center’ların kendi nükleer santralleri olmasını görmeyiz gibi geliyor bana. Uzmanlar da düşük olasılık demiş. Ama bilimsel araştırma yapanlar için fırsatlar var.
Sonuç olarak küçük modellerle sistemler geliştirin, yapaz zeka ajanları geliştirin, yapay zeka ajanlarının kullanacağı sistemler geliştirin.
Raporun linki burada.